Hallux valgus, czyli tzw. paluch koślawy, jest jedną z najczęstszych deformacji stóp występujących między 40 a 60 rokiem życia. Najbardziej charakterystyczną cechą tej przypadłości jest przesunięcie dużego palca w kierunku pozostałych palców, ale oprócz tego dochodzi często do zrotowania i odchylenia kości śródstopia. W następstwie pojawiają się zaburzenia pracy mięśni i ścięgien stopy, a często również do zapadnięcia łuków poprzecznych i podłużnych stopy.
W zaawansowanym stadium Hallux valgus pojawia się zazwyczaj egzostoza, czyli wyraźne uwypuklenie stawu dużego palca, co nie tylko prowadzi do boleści, ale przede wszystkim utrudnia dobór odpowiedniego obuwia. Egzostozie towarzyszą z reguły stan zapalny, obrzęk oraz ból tkanek miękkich.
W jaki sposób powstają haluksy?
Z pewnością na powstawanie haluksów ma wpływ wiele czynników i zazwyczaj więcej niż jedna przyczyna. Nie bez znaczenia w powstawaniu palucha koślawego są czynniki wrodzone, takie jak chociażby długość pierwszej kości śródstopia. Hipermobilność lub niewydolność więzadła także mają wpływ na rozwój deformacji. Wśród innych czynników mających wpływ na powstawanie haluksów należy wymienić duże obciążenia statyczne, nieprawidłowy chód i najpowszechniej występujący czynnik, jakim jest noszenie niewłaściwie dopasowanego obuwia.
Dlaczego haluksy są takim problemem?
Wiele osób zwracających się po pomoc do podologa traktuje deformację jako element zaburzający poczucie estetyki i ewentualnie źródło bólu. Jednak widoczne zmiany nie dotyczą wyłącznie kosmetyki i faktu, że nie możemy dopasować odpowiedniego obuwia. Największym problemem, o którym wiele osób zmagających się z Hallux valgus nawet nie myśli jest ograniczona funkcjonalność dużego palca, a tym samym całej stopy. Duży palec przestaje spełniać swoją funkcję, nie jest zaangażowany w odpychanie podczas chodzenia ani nie wspomaga stabilizacji, co z kolei prowadzi do kształtowania niewłaściwych nawyków. Zaburzenia biomechaniki stopy wpływają na całą nogę, chód przestaje być ekonomiczny, a konsekwencje zaczynają być odczuwalne w kolanach, biodrach i kręgosłupie.
W jaki sposób leczyć haluksy?
Podstawowym pytaniem, które zadają sobie osoby dotknięte paluchem koślawym brzmi: „co z tym fantem zrobić?”. W zasadzie istnieją dwie ścieżki stosowane w leczeniu deformacji – leczenie zachowawcze w przypadku zmian w początkowym stadium, albo jeśli doszło do dużego postępu choroby, zabieg operacyjny.
W leczeniu zachowawczym należy dążyć do wyeliminowania wszystkich czynników, które mogłyby mieć wpływ na dalszy rozwój zmian, takich jak ciasne buty, źle wyprofilowane wkładki, długotrwałe okresy stania lub pracy prowadzącej do nadmiernego obciążania stóp. U osób otyłych zaleca się także zmianę nawyków żywieniowych i dietę.
Ważnym elementem leczenia zachowawczego jest także fizjoterapia, zwłaszcza aktywne ćwiczenia dedykowane stopom. Zwalczenie haluksów w umiarkowanym stopniu zaawansowania nie jest możliwe bez ćwiczeń, które mają za zadanie przywrócić naturalną funkcję stopy. Ćwiczenia powinny być ukierunkowane na wzmocnienie łuku poprzecznego i podłużnego stopy, prawidłowe obciążanie podeszwy z uwzględnieniem roli dużego palca w odpychaniu. Bardzo ważnym elementem jest także aktywne odciąganie dużego palca od pozostałych palców poprzez wykorzystywanie specjalnie skonstruowanych do tego celu skarpet, plastrów i innych pomocy. Ponieważ schorzenie prowadzi w konsekwencji do zaburzeń w całym układzie mięśniowo-szkieletowym, dlatego warto ćwiczyć również inne części ciała, które w efekcie łańcucha przyczynowo-skutkowego także bywają porażone.
Następnie stosuje się intensywną fizjoterapię, zwłaszcza aktywne ćwiczenia stóp. Jeśli chcesz pozbyć się haluksów, nie jest to możliwe bez ćwiczeń. Należy przywrócić naturalną funkcję stopy, skupić się na łuku poprzecznym i podłużnym stopy, ćwiczyć prawidłowe obciążanie podeszwy z uwzględnieniem roli, jaką odgrywa duży palec w odpychaniu, a przede wszystkim aktywnie odciągać duży palec od pozostałych palców. Konsekwencje schorzenia często można zauważyć w całym układzie mięśniowo-szkieletowym, dlatego dobrze jest skupić się również na innych częściach ciała doświadczających problemów poprzez łańcuch przyczynowo-skutkowy.
Doskonałym sposobem wspomagającym leczenie haluksów jest noszenie skarpet Footloose, które poprawiają przepływ krwi w stopach, a tym samym rozluźniają miejsca narażone na ciągłe obciążenia. Skarpetki pozwalają utrzymać palce w odpowiedniej pozycji, zmniejszają tarcie i łagodzą ból. Regularne noszenie skarpet footloose oraz odpowiednie ćwiczenia znacznie zmniejszają konieczność przeprowadzenia operacji.